مقدمه
اسپرینکلرهای آتش نشانی، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از گسترش آتش سوزی دارند. هر اسپرینکلر آتش نشانی به یک عدد حباب شیشه‌ای حساس به حرارت مجهز است. در زمان بروز حریق و در همان ثانیه‌های ابتدایی، حرارت ایجاد شده طی جریان همرفتی به زیر سقف حرکت می‌کند و باعث می‌شود که حباب اسپرینکلر این حرارت را جذب کند و در نهایت شکسته شود. با شکسته شدن حباب، اسپرینکلر به صورت اتوماتیک به کار می‌افتد و آب را به صورت الگوی چتری از طریق دفلکتور به سمت منطقه آتش سوزی پرتاب می‌کنند. این عمل باعث ایجاد حاشیه‌ای از آب در اطراف منطقه آتش سوزی می‌شود که علاوه بر خنک کردن محیط، همچنین از گسترش آتش به سایر مناطق جلوگیری می‌کند. به علاوه، اسپرینکلرها به صورت مستقیم بر روی منطقه آتش سوزی اثر می‌گذارند. با پراکنده کردن آب بر روی آتش، حرارت آتش کاهش می‌یابد و انرژی لازم برای ادامه سوختن کاهش می‌یابد. همچنین، آب که به صورت پراکنده از اسپرینکلرها پرتاب می‌شود، تشکیل بخار می‌دهد که می‌تواند حرارت را کاهش دهد و گسترش آتش را متوقف کند. با استفاده از اسپرینکلرها، آتش در همان لحظات اولیه خاموش می‌شود و فرصتی برای گسترش حریق، فلش اور و بک درافت باقی نمی‌ماند. این امر به معنای کاهش خسارت‌ها و نجات جان افراد می‌باشد.
فلش اور و بک درافت دو پدیده بسیار خطرناک و مهلک هستند که گاهی ممکن است با مساعد بودن شرایط، در یک آتش سوزی رخ دهند. این پدیده‌ها هر ساله تعداد زیادی آتش نشان در سراسر دنیا را به کام مرگ می‌کشاند. در ادامه به زبان ساده می‌خواهیم این پدیده‌ها را معرفی نماییم. قبل از معرفی این دو پدیده در اندکی در خصوص فرآیند پایرولیز صحبت خواهیم کرد.
با شروع آتش سوزی، ممکن است دو پدیده مهلک و خطرناک فلش اور (Flashover) و بک درافت (Backdraft) اتفاق بیفتد. این دو پدیده هرساله جان تعداد زیادی از آتش نشان را در حین عملیات اطفای حریق به خطر می‌اندازد. در این نوشتار قصد داریم این دو پدیده را به طور مختصر معرفی کنیم. آنچه در این مقاله می‌خوانیم:
- فرآیند پایرولیز چیست؟
- پدیده فلش اور
- پدیده بک درافت
- فلش اور و بک درافت، بلای جان آتش نشانان
- اثر اسپرینکلر در جلوگیری از فلش اور
فرآیند پایرولیز چیست؟
مواد در طبیعت در سه فاز جامد، مایع و گاز وجود دارند. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید تنها گازها قابلیت سوختن دارند. اما این جمله با تجربه‌های روزمره ما تناقض دارد. ما در طبیعت بارها مشاهده کردیم که جامداتی مانند چوب و مایعاتی مانند بنزین هم مشتعل می‌شوند.
اما نکته اینجا است که جامدات و مایعات قبل از سوختن، تغییر فاز می‌دهند و به گاز تبدیل می‌شوند و این گاز است که می‌سوزد.
وقتی دمای جامد و یا مایعی افزایش یابد، یک تجزیه شیمیایی رخ می‌دهد و سبب به‌وجود آمدن گازهای قابل اشتعال می‌شود. این فرآیند تجزیه شیمیایی و تولید گازهای قابل اشتعال، پدیده «پایرولیز» نامیده می‌شود. مثال ملموس‌تر پدیده پایرولیز سوختن شمع است. هنگامی که شمعی روشن می‌شود، حرارت شمع باعث تجزیه شیمیایی پارافین و تولید گازهای قابل اشتعال یا پایرولیز می‌گردد. این گازها باعث روشن نگه‌داشتن شعله و حرارت شعله باعث پایرولیز مجدد می‌شود. با تکرار این چرخه شمع روشن می‌ماند.
پدیده فلش اور:
وقتی حریق در اتاقی رخ دهد، حرارت به جای جای اتاق منتقل می‌شود. این حرارت زیاد سبب تجزیه شیمیایی وسایل اتاق و متصاعد شدن گازهای ناشی از پدیده پایرولیز می‌شود.
زمانی که همه وسایل اتاق پایرولیز می‌شوند به این معنا است که همه چیز آماده سوختن است. به این حالت که همه تجهیزات یک اتاق آماده شعله ور شدن هستند، فلش اور می‌گویند.
برای مشاهده اسپرینکلر های اطفای حریق با ما همراه باشید
پدیده بک درافت:
در مرحله فلش اور، وسعت حریق با میزان اکسیژن اتاق متناسب است. اما زمانی که به دلیل باز شدن درب و یا شکستن پنجره، مقدار زیادی اکسیژن وارد اتاق شود، به یک باره همه چیز مشتعل می‌شود و انفجار مهیبی رخ می‌دهد.
این پدیده بک درافت نامیده می‌شود که متاسفانه هر ساله جان تعداد زیادی آتش نشان را به مخاطره می‌اندازد.
فلش اور و بک درافت، بلای جان آتش نشانان!
اگر در یک ساختمان حریقی اتفاق بیفتد، ممکن است در یک اتاق پدیده فلش اور رخ داده باشد و همه تجهیزات منتظر ورود اکسیژن باشند تا به یک باره آتش بگیرند.
آتش نشانی که برای اطفای حریق به جاهای مختلف ساختمان سر می‌زند ممکن است به ناگاه درب آن اتاق را باز کند. در این صورت حجم زیادی اکسیژن به اتاق وارد و بک درافت (انفجار مهیب) رخ می‌دهد. امروزه آتش نشانان از دوربین‌های حرارتی برای سنجیدن دمای اتاق‌های دچار حریق استفاده می‌کنند. در این صورت آنها از باز کردن درب اتاق‌هایی که حرارت زیادی دارد، خودداری می‌کنند. اطفای حریق
مقاله مرتبط :
اسپرینکلر
همانطور که دیدیم فلش اور زمانی رخ می‌دهد که دمای اتاق در اثر آتش سوزی افزایش یابد. اما اگر ساختمان به سیستم اطفای حریق اسپرینکلر مجهز باشد، در اثر پاشش آب، دمای اتاق چندان افزایش نمی‌یابد و مواد هم پایرولیز نمی‌شوند. در نتیجه یکی از آثار مهم اسپرینکلر جلوگیری از بروز پدیده فلش اور و بک درافت است.
منبع: کتاب طراحی و محاسبات سیستم اطفای حریق اسپرینکلر- نویسنده: حسام طاووسی
فرآیند پایرولیز چیست؟
مواد در طبیعت در سه فاز جامد، مایع و گاز وجود دارند. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید تنها گازها قابلیت سوختن دارند. اما این جمله با تجربه‌های روزمره ما تناقض دارد. ما در طبیعت بارها مشاهده کردیم که جامداتی مانند چوب و مایعاتی مانند بنزین هم مشتعل می‌شوند.
پدیده فلش اور:
وقتی حریق در اتاقی رخ دهد، حرارت به جای جای اتاق منتقل می‌شود. این حرارت زیاد سبب تجزیه شیمیایی وسایل اتاق و متصاعد شدن گازهای ناشی از پدیده پایرولیز می‌شود.
پدیده بک درافت:
در مرحله فلش اور، وسعت حریق با میزان اکسیژن اتاق متناسب است. اما زمانی که به دلیل باز شدن درب و یا شکستن پنجره، مقدار زیادی اکسیژن وارد اتاق شود، به یک باره همه چیز مشتعل می‌شود و انفجار مهیبی رخ می‌دهد
مقالات مربوط به اسپرینکلر آتش نشانی :
مقاله های اخیر :
