مقدمه
خاموش کننده آتش نشانی یا در اصطلاح عمومی، کپسول آتش نشانی ابزاری شناخته شده برای مهار آتش سوزی است. ما از کودکی در مدرسه با خاموش کننده آشنا شده و با اهمیت و کاربرد آن آشنا می‌شویم. شاید اولین چیزی که هنگام مشاهده آغاز یک حادثه آتش سوزی به فکرمان برسد، استفاده از این ابزار برای مهار آتش سوزی باشد.
تمامی تجهیزات آتش نشانی به جهت سروکار داشتن با امنیت جانی انسانها از حساسیت بالایی برخوردارند. هرگونه نقص یا عدم سرویس دهی مناسب این تجهیزات، هنگام حادثه ممکن است خسارات جبران ناپذیری وارد کند. طبیعت وقوع حوادث به گونه‌ای است که ممکن است تا مدت‌ها هیچ اتفاقی نیفتد اما فقط یک بار کافی است آتش سوزی رخ دهد؛ آنوقت است که به اهمیت وجود تجهیزات آتش نشانی سالم و با کیفیت پی می‌بریم.
در این مطلب می‌خواهیم به بررسی عوامل نقص و خرابی در عملکرد خاموش کننده آتش نشانی و نکاتی پیرامون آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
خاموش کننده آتش نشانی از چه اجزایی تشکیل شده است؟
کپسول آتش نشانی به طور کلی از یک بدنه یا سیلندر، شیر تخلیه، شیلنگ تخلیه و سرنازل به علاوه یک لوله تخلیه ماده خاموش کننده که در داخل سیلندر تعبیه می‌شود، ساخته شده‌اند. همچنین معمولا تولید کنندگان، به همراه خاموش کننده یک دفترچه راهنمای محصول نیز ارائه می‌شود. اطلاعات دوره‌های بازرسی و نگهداری نیز در داخل این دفترچه توسط بازرس ثبت می‌شود.
در صورت نقص در عملکرد هرکدام از اجزای خاموش کننده، طبعا روی عملکرد کلی آن نیز موثر بوده و منجر به خروج از سرویس خاموش کننده می‌شود.
مشکلات مربوط به خاموش کننده‌های قدیمی و اضافه فشار سیلندر
معمولا اجزای مختلف خاموش کننده‌های قدیمی مستعمل و معیوب بوده و خارج از سرویس هستند. بدنه سیلندر خاموش کننده بعد از گذشت زمان طولانی دچار خوردگی شده و خطر انفجار به دنبال دارند.
اگر از آخرین عملیات بازرسی خاموش کننده‌ها، مدت‌ها گذشته است یا اگر شارژ دوباره خاموش کننده از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست، باید خاموش کننده را تعویض نمود. قدیمی بودن خاموش کننده نیز یکی از مواردی است که باید یک خاموش کننده جدید را جایگزین نمود.
استاندارد NFPA10 می‌گوید خاموش کننده‌هایی که 12 سال یا بیشتر از زمان تولید خاموش کننده می‌گذرد قطعا باید جایگزین شوند. بند 4.4 این استاندارد می‌گوید خاموش کننده‌های قدیمی باید با خاموش کننده جدید جایگزین شوند. در واقع تنها راه برای حل مشکل خاموش کننده قدیمی، معدوم کردن آنهاست. البته با توجه به خطر انفجار، از متخصصان آتش نشانی یا شرکت خدمات بازرسی و تعمیر و نگهداری کمک بگیرید.
همچنین این استاندارد تاکید می‌کند که اگر براساس دستورالعمل‌ها و توصیه‌های تولید کننده، خاموش کننده قابلیت سرویس دهی نداشته باشد یا اگر قطعات آن (شیلنگ، شیر تخلیه، پودر و…) دیگر تولید نشود، باید یک خاموش کننده جدید جایگزین شود.
انفجار خاموش کننده آتش نشانی باعث خطرات بزرگی برای افرادی است که با خاموش کننده‌های آتش نشانی قدیمی سروکار دارند.
برای مشاهده تجیهزات آتش نشانی کلیک کنید
تخلیه فشار خاموش کننده و مشکلات مربوط به آن
تمام خاموش کننده‌های پودری مجهز به مانومتر نشانگر فشار داخل خاموش کننده هستند. این مانومتر باید در دوره‌های نگهداری و تعمیرات و بازرسی، به دقت چک شود. در صورت کمتر بودن فشار از رنج مجاز، خاموش کننده غیرقابل استفاده خواهد بود زیرا گاز درون سیلندر خاموش کننده قدرت کافی برای پمپاژ پودر را نخواهد داشت. در صورت بیشتر بودن فشار داخل سیلندر نیز، امکان انفجار یا آسیب رسیدن به شیرآلات یا خطر انفجار وجود دارد.
اما چرا خاموش کننده‌های آتش نشانی در اثر گذر زمان افت فشار دارند؟
خاموش کننده‌های دستی از یک سیلندر فولادی ساخته می‌شوند؛ داخل این سیلندر با یک ماده خاموش کننده و گاز نیتروژن یا هوای خشک فشرده، پر می‌شود. شیر تخلیه در بخش فوقانی خاموش کننده با کمک اورینگ‌ها و سایر اتصالات، از خروج گاز داخل سیلندر و تخلیه فشار، جلوگیری می‌کند.
اما عواملی باعث می‌شود که به برخی اجزای خاموش کننده آسیب وارد شده و سیلندر دچار نشتی شود. البته این اتفاق آنقدر آهسته می‌افتد که فقط در طولانی مدت افت فشار ناشی از آن مشخص می‌شود. ممکن است عدم کارکرد مناسب شیر تخلیه یا خرابی اورینگ شیر تخلیه همانند یک لاستیک قدیمی خودرو دچار نشتی آهسته شود. یا بدنه سیلندر دچار خوردگی نفوذی شدید شده و شروع به نشتی کند.
خطر خاموش کننده با فشار تخلیه شده
تخلیه فشار ناشی از نشتی سیلندر شاید هیچ خطری نداشته باشد. اما از سوی دیگر، با یک خاموش کننده خارج از سرویس مواجه هستیم. هنگام حادثه آتش سوزی ممکن است افراد حاضر در محل، جهت استفاده از خاموش کننده اقدام کنند و سعی کنند جهت مهار آتش از آن استفاده کنند. اما تلاش برای استفاده از یک خاموش کننده بدون فشار مناسب و معیوب، ممکن است اطفای آتش را به تعویق انداخته و گسترش آتش سوزی را بیشتر کند.
در فرآیند خاموش کردن آتش، هر ثانیه حیاتی است
به همین دلیل خاموش کننده معیوب باید در اولین فرصت یا باید تعمیر شارژ شده و به سرویس برگردد یا با یک خاموش کننده جدید جایگزین شود. در واقع نبودن خاموش کننده در یک محیط با خطر بالقوه آتش سوزی از بودن یک خاموش کننده معیوب بسیار بهتر است. زیرا به جای تلف کردن وقت با یک خاموش کننده معیوب، اپراتور می‌تواند به روش‌های دیگری برای مهار آتش سوزی قبل از گسترش بیشتر آن فکر کند یا برای فرار ساکنین از ساختمان زمان بخرد.
خوشبختانه راه ساده‌ای برای پیشیگری از بروز این موارد وجود دارد. با بازدید ماهانه از خاموش کننده آتش نشانی و بررسی سطح فشار گاز سیلندر با مشاهده مانومتر و بازدید از بدنه سیلندر، می‌توان اطمینان یافت که در وقت نیاز، خاموش کننده آماده سرویس دهی باشد.
با خاموش کننده معیوب و دارای نشتی چکار کنیم؟
استاندارد NFPA10 می‌گوید: هرگونه خاموش کننده آتش نشانی قابل شارژ در صورت هرگونه استفاده یا با نظر بازرس نگهداری و تعمیرات، باید دوباره شارژ شوند.
در بازرسی از خاموش کننده( کپسول آتش نشانی )اگر مانومتر در رنج فشار مجاز نبود، بهتر است با شرکت تامین کننده یا خدمات پس از فروش تماس بگیرید و بصورت حضوری خاموش کننده را برای سرویس و تعمیرات، با خود ببرید. متخصص تجهیزات آتش نشانی با بازدید دقیق خاموش کننده و وضعیت آن در مورد شارژ، عدم شارژ یا جایگزینی آن، مشاوره‌ها و توصیه‌های لازم را ارائه خواهد کرد.
در قسمت بعدی این نوشتار به بررسی عوامل خرابی مربوط به ماده خاموش کننده می‌پردازیم.